Sommigen vinden het geweldig, anderen verschrikkelijk: het opvallende pand aan het Rokin 99 in postmodernistische jaren ’80 stijl. Het pand werd in 1990 ontworpen door de Utrechtse ontwerper en architect Mart van Schijndel, in opdracht van effectenkantoor Oudhof.
De Nederlandsche Bank op het Frederiksplein wordt momenteel verbouwd. Het gebouw behoort vanaf de oplevering in 1968 volgens velen tot de lelijkste gebouwen van Amsterdam. Maar onze stad heeft wel meer controversiële gebouwen gekend. Sommige van die gebouwen was geen lang leven beschoren. Ze werden vrij snel weer afgebroken. Maar andere staan er nog steeds.
De Nederlandsche Bank
Op de plek van de Nederlandsche Bank op het Frederiksplein stond tot 1929 het oogverblindende Paleis voor Volksvlijt. De brand waarbij het imposante gebouw in vlammen opging, maakte grote indruk op de hele stad. Wat ook veel indruk maakte, was het gebouw dat er 40 jaar later voor in de plaats kwam, maar dan vooral vanwege het verschil in elegantie en stijl met het gebouw dat voorheen op deze plek stond.Het Frederiksplein met bovenaan de Nederlandsche Bank vlak na oplevering in 1968, nog zonder de kenmerkende ronde toren – officieel De Satelliet genaamd – die er in 1991 bijgebouwd werd en inmiddels weer is weggehaald. Op deze plek komt een voor het publiek toegankelijke stadstuin. Onderdelen van de toren zelf zullen worden hergebruikt bij nieuwe bouwprojecten. De renovatie van de Nederlandsche Bank duurt nog tot eind 2023.
Swammerdam Instituut
Een goed voorbeeld van een gebouw met een weinig opbeurende geschiedenis en korte levensduur: het Jan Swammerdam Instituut aan de eerste Constantijn Huygensstraat. Opgeleverd in 1965, gesloopt nog geen 40 jaar later in 2004. Oorspronkelijk was het gebouw bedoeld als onderdeel van het nieuw te bouwen Academisch Ziekenhuis, maar al tijdens de bouw besloot het stadsbestuur dat beoogde ziekenhuis te verplaatsen naar Zuidoost. Het gebouw was vervolgens onder meer opleidingsinstituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool voor Economie Amsterdam. In de jaren ’90 kwam het gebouw leeg te staan en werd het gekraakt. Buurtbewoners herinneren zich de betonnen kolos als een duister stuk Oostblokarchitectuur in Amsterdam.Op deze plek bevinden zich tegenwoordig winkels, appartementen en de psychiatrische opnamekliniek van Mentrum. Ook deze nieuwbouw was omstreden, met name om het kunstwerk op het dak: een witte ladder die de straat in leunt met erbovenop een man die zijn handen naar de hemel richt. ‘How to meet an angel’, heet het werk van het Russisch/Amerikaanse echtpaar Kabakov. Het deed nogal wat stof opwaaien vanwege de mogelijke onrust die het onder de patiënten van Mentrum zou kunnen opleveren. Op zich lijkt het inderdaad niet handig om een beeld van een man die van een dak lijkt af te springen neer te zetten tussen mogelijk psychotische of suïcidale patiënten, maar er is niks bekend over te relateren ongevallen.
Maupoleum
Over een duister stuk Oostblokarchitectuur gesproken: het Maupoleum in de Jodenbreestraat was daar de overtreffende trap van. Was het Jan Swammerdam Instituut met zijn 110 meter lengte al een gigantisch gebouw, het Maupoleum nam de gehele Jodenbreestraat in, zo’n 180 meter lang. Het was in gebruik door de UvA en kreeg al snel de bijnaam Maupoleum, een samentrekking van mausoleum (grafmonument) en financier Maup Caransa. Het gebouw werd opgeleverd in 1971 en in 1994 alweer gesloopt. Vlak voor de sloop kwam het gemummificeerde lijk van een vermoorde drugsdealer tevoorschijn. Het gebouw bleek dus jarenlang daadwerkelijk een mausoleum te zijn geweest.Op de plek van het Maupoleum bevinden zich tegenwoordig de Academie voor Theater en Dans, winkels en kantoorruimtes.
Rokin 99
Sommigen vinden het geweldig, anderen verschrikkelijk: het opvallende pand aan het Rokin 99 in postmodernistische jaren ’80 stijl. Het pand werd in 1990 ontworpen door de Utrechtse ontwerper en architect Mart van Schijndel, in opdracht van effectenkantoor Oudhof. Van Schijndel – hij overleed in 1999 op 56-jarige leeftijd – hield ervan om met zijn ontwerpen te ontregelen en te provoceren. Dat is hem met het pand aan Rokin 99 prima gelukt. De opdracht aan Van Schijndel was een kantoorontwerp te leveren met een ‘betrouwbare’ uitstraling, gunstig voor een effectenhandel, maar volgens sommige Amsterdammers leek het kantoor van buitenaf meer op een luxe bordeel. In 2016 kreeg het pand de monumentenstatus; het is daarmee het jongste monument van Amsterdam.Het Rokin in de jaren ’50 van de vorige eeuw vóór de bouw van het opvallende kantoor van de firma Oudhof. Nummer 99 is het vierde pand links.
Stopera
En dan is er nog ons stadhuis op het Waterlooplein. Op de foto de Stopera vlak na oplevering in 1986, zie ook ten noordoosten ervan het gigantische Maupoleum aan de Jodenbreestraat. Een ontwerp van de architecten Cees Dam en Wilhelm Holzbauer dat na jarenlang gesteggel tot stand kwam en direct na oplevering tot veel kritiek leidde. Het is een stadhuis en opera ineen, vandaar de naam Stopera, alhoewel dit ook kan komen van de protestslogan Stop de Opera.Het Waterlooplein in 1926. Van 1600 tot 1942 was het Waterlooplein het bruisende hart van Joods Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog was daar niets meer van over. Duizenden Waterloopleiners zijn weggevoerd naar de concentratiekampen, hun huizen geplunderd en gestript van alles van waarde. De gemeente was toen al jaren op zoek naar een nieuw stadhuis sinds het oorspronkelijke stadhuis van Amsterdam (het huidige Paleis op de Dam) overging naar het Koningshuis. Vlak na de oorlog viel het besluit om wat nog restte van het gehavende Waterlooplein te slopen en hier het nieuwe stadhuis neer te zetten.
