Niet te missen bij de ingang van het Vondelpark aan de Stadhouderskade: het luxe appartementencomplex Byzantium, met de haast losstaande ronde gouden uitbouw. De bouw startte eind jaren ’80, maar lang niet iedereen was er blij mee.
De gouden uitbouw had in het oorspronkelijke plan een ronddraaiend restaurant moeten worden, bereikbaar via een glazen lift aan de buitenkant van het gebouw. De bouw van deze lift bleek op het laatste moment echter te kostbaar dus werd het gouden ovaal bij het bovenste appartement betrokken. Met ruim 500 vierkante meter was dit toen het grootste penthouse van de stad. Een bonte stoet aan IT-miljonairs, DJ’s en Arabische prinsen is de afgelopen 20 jaar bewoner geweest van dit markante appartement.
Prijzen verdubbelen tijdens bouw
Het gigantische appartementencomplex Byzantium verrijst tussen 1988 en 1991 aan de Stadhouderskade op de plek waar van 1882 tot 1985 respectievelijk een weeshuis, ziekenhuis en het Gemeente Energie Bedrijf gevestigd zijn. De plannen voor dit luxe megacomplex waarbij woningen, kantoren en winkels zich in één groot gebouw bij elkaar bevinden stammen uit midden jaren ’80. Architect Rem Koolhaas bedenkt een 70 miljoen kostend bouwproject dat gefinancierd wordt door gemeenten en verschillende bedrijven. De woonflats kosten bij de start van de bouw driehonderdduizend tot 1,2 miljoen gulden, bij oplevering drie jaar later zijn deze prijzen al gestegen tot 8 ton voor het goedkoopste appartement.
Brandstichting
De bouw van het complex is mede door deze prijzen omstreden. Actiegroep ‘Revolutionaire Cellen’ steekt in 1990 ’s nachts op het terrein een aantal bouwketen in brand en verklaart in een brief aan verschillende media dat hun actie een reactie is op ‘de cityvorming’. Niet alleen de prijzen wekken verwondering, maar ook de ‘lelijkheid’ van het immense complex doen monden openvallen bij de uiteindelijke oplevering ervan. Smaken verschillen, maar weinigen vinden het gebruikte gouden aluminium, de blauwe vlakken en de sobere gevangenisachtige voorkant van het gebouw een esthetische verrijking van de stad.
Bekende bewoners
De naam Byzantium verwijst naar het latere Romeinse rijk vanaf de vierde eeuw tot 1453, de hoofdstad was Byzantium, het latere Constantinopel wat tegenwoordig Istanbul is. Bij een beschrijving van het appartementencomplex in aanbouw rept de toenmalige glossy brochure over ‘een boeiende smeltkroes van Oosterse en Westerse beschavingen’. Dit zien we ook terug in het slag kopers dat het luxe complex aantrekt: de eigenaresse van een winkel in de Jordaan met een naam die lijkt op Byzantium, namelijk ‘Bijzantijns design’, wordt een jaar lang telefonisch lastiggevallen door Arabieren die bellen om één van de penthouses te huren. Maar het zijn niet alleen rijke oliesjeiks die graag een plekje bemachtigen in dit megacomplex: toenmalig Prins Willem-Alexander wil graag een appartement in het Byzantium, wat uiteindelijk om beveiligingstechnische redenen niet doorgaat. Schrijfster Hella Haasse woont er en ook horeca-tycoon Sjoerd Kooistra bezit er een appartement.
De gouden ufo
Meest opvallend aan het Byzantium is zijn zeer prominente half over de Stadhouderskade hangende ovale aluminium uitbouw, al snel in de volksmond bekend als ‘de gouden snuifdoos’, ‘de pillendoos’ of ‘de gouden ufo’ aangezien er met een beetje fantasie een vliegende schotel in te zien is die het gebouw is ingevlogen. Deze gouden erker heeft een bijna 360 graden panorama-uitzicht over Leidseplein, Rijksmuseum en Vondelpark.
De eerste eigenaar van dit dan grootste Amsterdamse penthouse is IT-zakenman Willem Smit. Hij koopt het appartement in 1991 voor ruim 1 miljoen gulden en het is daarmee dan niet alleen het grootste maar ook het duurste penthouse van Amsterdam. Smit heeft een vooruitziende blik want koopt meteen vier andere appartementen in het complex. De IT-magnaat is vrij snel uitgekeken op het uitzicht vanuit zijn gouden ufo want hij verkoopt het in 1994 aan een Engelse investeringsmaatschappij die het sindsdien verhuurt. Naar verluid wonen er achtereenvolgens DJ Tiësto, een Saoedische prins -die het gehele penthouse met regelmaat compleet opnieuw laat inrichten- en een zakenman uit Koeweit.
Felle reacties
Rem Koolhaas is inmiddels een wereldberoemd architect die over de hele wereld gebouwen neerzet die vooral gekenmerkt worden door de felle reacties die de vaak onbegrijpelijk aandoende constructies oproepen. In China ontwerpt hij het nieuwe gebouw voor de Chinese Staatstelevisie dat van een afstand op een onmogelijk gephotoshopte letter M lijkt, voor de Amerikaanse stad Seattle de nieuwe openbare bibliotheek die duizelingen opwekt wegens de bizarre asymmetrie. Ook zijn Byzantium komt nog regelmatig voor in lijstjes met lelijkste gebouwen van Amsterdam. Zijn gouden ufo is als grootste en duurste penthouse inmiddels ingehaald door Justin Biebers driedubbele appartement op de Dam, dat 1230 vierkante meter groot is en 24,5 miljoen euro kostte. Van de actiegroep ‘Revolutionaire cellen’ is dit keer niks vernomen.
Dus Hella Haasse was de overbuurvrouw van Harry Mulisch?
Vet huis!
Dacht dat Wim Lex er wel heeft verbleven. Heb ooit via via gehoord dat de portier tijdens zijn aanwezigheid een uzi onder de desk had liggen…