Aan de Oudezijds Voorburgwal 216 is van 1983 tot 1992 de discotheek Zorba the Buddha gevestigd. Er kan elke avond behalve op maandag, vanaf 21.00 uur tot laat gedanst worden. Op zich niks vreemds, behalve dat de discotheek wordt opgericht en beheerd door volgelingen van de Bhagwanbeweging. De zogenaamde ‘Bhagwandisco’ is in meerdere opzichten zijn tijd ver vooruit.
Er zijn midden jaren ’80 ongeveer 400.000 Bhagwanvolgelingen, verspreid over de hele wereld. De hoofdcommune en Bhagwan zelf bevinden zich eerst in Poona, India, daarna in Oregon, Verenigde Staten. De Nederlandse communes hebben zo’n 15.000 volgelingen. Daar zitten ook bekende Nederlanders tussen, onder meer Ramses Shaffy en Albert Mol worden volgelingen van Bhagwan.
Bhagwan Shree Rajneesh
De Bhagwanbeweging wordt rond 1970 opgericht door de Indiase professor in de filosofie Rajneesh Chandra Mohan. Hij sticht een commune in de Indiase stad Poona. Rajneesh’ leer is gebaseerd op verschillende soorten therapieën en meditatietechnieken waarvan de dynamische meditatie -wild bewegen en schreeuwen om onverwerkte emoties eruit te laten- de bekendste is. Het concept van vrije sex speelt ook een grote rol, partnerruil wordt actief gepropageerd. Rajneesh Chandra Mohan laat zich ‘bhagwan’ noemen wat god of gezegende betekent. Zijn volgelingen noemen zich sannyasins, kleden zich in het oranjerood en dragen een mala: een kralenketting met daaraan een fotootje van Bhagwan. Ook veranderen zij hun naam, zo wordt Ramses Shaffy, Swami Ramses.
Bhagwan Shree Rajneesh/Osho nam vele video’s op van lezingen waarin hij zijn theoriën toelicht. Hier legt hij uit wat hij bedoelt met de woorden Zorba the Buddha. Op de lokale Amsterdamse televisiezender Salto worden al jaren de video’s van Bhagwan ‘s avonds laat uitgezonden.
Worshippen
In Amsterdam is de Bhagwancommune in eerste instantie gehuisvest in de westelijke vleugel van het oude huis van bewaring aan de Amstelveenseweg, zo’n 180 Bhagwanvolgelingen wonen hier. Midden 1985 betrekken ze een groot gebouwencomplex aan het Cornelis Troostplein in Zuid. ‘Worshippen’ is het sleutelwoord en het wordt voor vele handelingen gebruikt, alhoewel niet helemaal duidelijk is wat er precies mee bedoeld wordt. Er wordt veel ‘geworshipped’ en men is heel fysiek, er wordt veel gehugged en geknuffeld. Zodra het gaat om meer dan knuffelen gelden er strenge hygiënische regels: man en vrouw moeten tijdens het hebben van sex plastic handschoenen dragen en condooms gebruiken. Bhagwan is er van overtuigd dat aids de grootste ramp is die de mensheid deze eeuw zal treffen.
Schoonste disco van Amsterdam
De organisatie bezit restaurants, hotels en discotheken over de hele wereld. In Amsterdam wordt in 1983 de Bhagwandisco Zorba the Buddha geopend. Zorba the Buddha, want Bhagwan zegt: de nieuwe mens is levenslustig als Zorba de Griek en meditatief als Boedha. De disco aan de Oudezijds Voorburgwal heeft een futuristisch hagelwit interieur en ziet er achteraf bekeken uit als een loungeclub avant-la-lettre. Aan het begin van elke avond zit het voltallige personeel in gebed op de dansvloer van de discotheek. De bedrijfsleidster gaat voor in het gebed met de woorden: ‘dit is het begin van de wereldcommune. Onthoud dat deze disco een tempel van Bhagwan is. Laten we zorgen dat hij schoon en netjes is.’ Dit zorgt er voor dat gedurende de gehele avond sannyasins rondlopen met stoffer en blik die alles opruimen wat de bezoeker mogelijk aan rommel maakt.
Iedereen is welkom in Zorba the Buddha, zowel sannyasins als de gewone stappende Amsterdammer. De disco is al snel erg populair en er staan elke avond lange rijen voor de deur. Binnen wordt Michael Jackson gedraaid, maar ook muziek uit de hippiebedevaartsplek Goa in India, de voorloper van de huidige muziekstijl psychedelic trance. En de plek wordt niet alleen gebruikt als discotheek: voetbaltrainer Hans Croon die zich in 1984 tot de Bhagwan heeft bekeerd overlijdt in 1985 bij een auto-ongeluk en wordt voorafgaand aan zijn begrafenis opgebaard in Zorba the Buddha. Er zijn tweehonderd gasten waaronder Swami Ramses Shaffy. Tijdens de begrafenisceremonie wordt er gezongen en gedanst, en er wordt een cassettebandje met een toespraak van Bhagwan gedraaid. Een medewerkster: ‘we kunnen kiezen uit verschillende bandjes van toespraken van Bhagwan en vonden deze nu het meest toepasselijk.’
Ecstasy
Personeel van Zorba the Buddha en andere Bhagwanvolgelingen dansen vaak blootsvoets mee. Ook wordt de avond een aantal malen onderbroken voor een tussentijdse personeelsmeditatie. Volgens verschillende bronnen is er rond 1985 ook een onbekend middeltje in omloop waar je heel erg blij van wordt. Het is het vroegst bekende gebruik van de drug ecstasy in het Amsterdamse uitgaansleven. Inmiddels is het een algemeen geaccepteerd feit dat de Bhagwanvolgelingen als eersten ecstacy naar Europa brengen, alhoewel de drug pas jaren later in 1988 echt aanslaat tijdens de doorbraak van de housemuziek.
93 Rolls Royces
Begin jaren ’80 verhuist de hoofdcommune van Bhagwan van Poona naar Oregon in de Verenigde Staten. Zo’n 6000 sannyasins en Bhagwan zelf bewonen een groot stuk land dat ze Rajneeshpuram noemem. Het stadje heeft een eigen vliegveld, buslijnendienst, gokhal -met speelkaarten met de beeltenis van Bhagwan op de achterkant- en een tot de tanden bewapende veiligheidsdienst. Elke dag rijdt Bhagwan in één van zijn 93 Rolls Royces langs al zijn volgelingen die in een lange rij langs de weg staan opgesteld.
De verstandhouding met de buren in omliggende dorpen is slecht te noemen, en Bhagwans persoonlijke assistente Sheela maakt live op televisie wereldwijd een onuitwisbare indruk door verre van verlicht journalisten de huid vol te schelden en de Amerikaanse justitie te bedreigen met geweld. In 1985 escaleert de boel en wordt Bhagwan Amerika uitgezet. De stad Rajneeshpuram implodeert, niet veel later is er weinig meer van over. Sheela wordt even later in Duitsland opgepakt en zit een jarenlange gevangenisstraf uit wegens een vergiftigingsschandaal en poging tot moord op een mede-sannyassin.
Bhagwan zelf keert na vele omzwervingen terug naar Poona in India en verandert zijn naam in Osho, wat leraar betekent. Zijn 93 Rolls Royces heeft hij achtergelaten in Amerika, zijn volgelingen ontslaat hij van de plicht rode kleren en een mala te dragen. Ook de commune in Amsterdam loopt langzaam leeg, Swami Ramses wordt weer gewoon Ramses Shaffy.
In 1990 overlijdt de al jaren met zijn gezondheid kwakkelende Osho op 58-jarige leeftijd. Officieel wegens hartfalen, maar volgens zijn volgelingen omdat hij door de Amerikaanse justitie is vergiftigd.
Trance Buddha, Bulldog Hotel
Zevenentwintig jaar na zijn dood is Osho nog steeds populair. Zijn meditatie-oord in Poona -Club Meditation- trekt vele bezoekers van over de hele wereld, en zijn boeken en video’s met levenswijsheden en meditatietechnieken verkopen goed.Discotheek Zorba the Buddha sluit in 1992 en heropent als Trance Buddha. Tegenwoordig zit hier The Bulldog Hotel. De Bhagwancommune aan het Cornelis Troostplein is geslonken tot 25 man, maar bestaat nog steeds.
Oudezijds Voorburgwal 216, de plek waar Bhagwandisco Zorba the Buddha gevestigd was. Tegenwoordig zit hier The Bulldog Hotel
Hoi mijn naam is Anurodh.
Ik ben de beheerder van de fb pagina van Sadhana RSA (=commune havenstraat)
Graag zou ik scherpe afbeeldingen ontvangen van die tijd, zodat ik ze op fb kan zetten.
Bij voorbaat dank.
Hartelijke groet
Anurodh .
Hoi Anurodh, ik heb helaas geen scherpere afbeeldingen dan deze screenshots van Frank Wierings documentaire. Je zou kunnen kijken op de beeldbank van het stadsarchief http://beeldbank.amsterdam.nl/ of bij https://socialhistory.org/ daar is een groot gedeelte van het Nederlandse Osho-archief ondergebracht. Succes! Groet, Frank
Zeer geachte mevrouw meneer
Bij deze een reactie . Bedankt voor de uitvoering
leesvper op deze site.
Graag hoor ik van jullie en kom ik. In contact
met jullie.
Bedankt alvast.
Ik ben zeer geintresseerd meer te leren over wat voor muziek er precies gedraaid werd in Zorba de budda, en of daar een vaste dj werkte. Als iemand hier meer info over heeft hoor ik dat graag.
In ieder geval Mark Vos (dj Buzz Fuzz) uit Amsterdam werkte er als vaste dj die later bekend werd als hardcore house dj en onderdeel werd van de dreamteam. Echter in zijn tijd in de Zorba draaide hij hiphop en swingbeat met nummers van M. Jackson en Prince. Ik ben er zelf trouwens nooit geweest. Na de sluiting zaten de volgende clubs in het pand: pacha (hardcore house), Mazzo (voor een jaartje nadat het pand aan de rozengracht was afgebrand), korte tijd: club Red en hierna de Trance Buddha. Na de sluiting hiervan heeft de bulldog keten het pand overgenomen en zit er een hotel met een lounge bar in.
I was a DJ at the Zorba’s disco, what do you want to know?
I worked in Amsterdam, Rimini, Hamburg and then later at the Tempel in Den Haag
I worked in Amsterdam, Rimini, Hamburg and then later at the Tempel in Den Haag