Het is vrijwel onmogelijk geen mening te hebben over het pand op Rokin 99, je vindt het prachtig of verschrikkelijk. Het pand werd in 1990 ontworpen door de Utrechtse ontwerper en architect Mart van Schijndel, in opdracht van effectenkantoor Oudhof. In 2016 kreeg het pand de monumentenstatus, het is daarmee het jongste monument van Amsterdam.
Het jongste monument van Amsterdam is volgens sommigen ook één van de lelijkste huizen van de stad. Het opmerkelijke gebouw aan het Rokin vormt een vreemde eend in de bijt tussen de naastgelegen klassieke Amsterdamse panden.
Luxe bordeel
Architect Mart van Schijndel werd bekend in de jaren ’80 van de vorige eeuw met zijn Delta Vaas, een ingewikkelde bloemenvaas gemaakt uit drie glasplaten. Typisch jaren ’80 ontwerp, en de jaren ’80 is ook wat Van Schijndel wilde terug laten komen in zijn ontwerp voor het nieuwe kantoor van de firma Oudhof. Dit zorgde er wel voor dat het gebouw vrij snel na oplevering al gedateerd aandeed, maar dat was dus ook de bedoeling. Van Schijndel -hij overleed in 1999 op 56-jarige leeftijd- hield ervan om met zijn ontwerpen te ontregelen en te provoceren. Dat is hem met het pand aan Rokin 99 prima gelukt. De opdracht aan Van Schijndel was een kantoorontwerp te leveren met een ‘betrouwbare’ uitstraling -gunstig voor een effectenhandel- maar volgens sommige Amsterdammers leek het kantoor van buitenaf meer op een luxe bordeel.
Pareidolia
Het is niet duidelijk of Van Schijndel het expres gedaan heeft, maar er zijn op verschillende manieren menselijke vormen te zien in het gebouw. Zo lijkt de voordeur met het ronde raam erboven op een staand mannetje, en het bovenste gedeelte van het pand op een gezicht met de twee spiegelende ramen als ogen. Mocht dit onbedoeld zijn dan heeft de kijker te maken met pareidolia, een psychisch verschijnsel waarbij iemand menselijke trekken herkent in voorwerpen. Er zijn complete websites gewijd aan het fenomeen, bekende voorbeelden zijn het zien van gezichten in wolken of het mannetje op een pakje Camel sigaretten. En dus het huis aan Rokin 99.
Fiat Tipo
Het postmodernistische gebouw is gemaakt van graniet, staal en glas in de kleuren turquoise, rood en grijs. De voordeur is groot en massief, de deurklink bestaat uit twee slangen die staan voor de Romeinse handelsgod Mercurius. De deur heeft exact dezelfde kleur als die van de Fiat Tipo, een eind jaren ’80 populaire auto. Op de website van architect Van Schijndel zijn foto’s van in het pand te zien, gemaakt vlak na oplevering. Te zien is dat de binnenkant even spraakmakend is als de buitenkant.
Monument
Betrouwbaar ontwerp of niet, in 1992 kwam Oudhof in zwaar weer door aantijgingen van belangenverstrengeling. Diepgravend onderzoek leverde echter geen strafbare feiten op. In 1998 werd Oudhof verkocht en vertrokken de werknemers uit Rokin 99. Inmiddels bevindt zich in het pand het hoofdkantoor van Spar BV. In 2016 kreeg het pand de monumentenstatus, wat inhoudt dat de eigenaar verplicht is het pand goed te onderhouden zodat instandhouding gewaarborgd is. De overheid draagt hieraan bij met subsidies. Erfgoedvereniging Heemschut verzocht de gemeente het gebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument met de volgende woorden: ‘Het gebouw is architectonisch van belang als hoogtepunt in het oeuvre van architect Mart van Schijndel. Maar ook als voorbeeld van door het internationale postmodernisme beïnvloede architectuur. Andere argumenten voor aanwijzing zijn de esthetische kwaliteiten, het gaaf bewaarde karakter en het pand als beeldbepalend element van het Rokin.’
